«Μοτίβα και φυσικά υλικά κατασκευής των λατρευτικών αντικειμένων»
Πολύτιμα υλικά, ευγενή μέταλλα και εξευγενισμένες πρώτες ύλες είναι τα υλικά που χρησιμοποιούν εξειδικευμένοι στις ιερές τέχνες καλλιτέχνες και τεχνίτες, για την κατασκευή των αντικειμένων που χρησιμοποιούνται στον διάκοσμο των ναών και τις λειτουργικές ανάγκες. Η ενότητα περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα εκκλησιαστικής και λαϊκής τέχνης, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την εκτελεστική τους ομορφιά, αλλά και για τους συμβολισμούς και τον πλούτο των διακοσμητικών τους θεμάτων. Επικρατεί στον διάκοσμο το φυσιοκρατικό στοιχείο, είτε ως κυρίαρχο θέμα, είτε ως πλαισίωση ιερών μορφών και σκηνών από την Καινή και Παλαιά Διαθήκη.
Μεταλλικά λειτουργικά αντικείμενα, εικόνες, χαρτώο υλικό και κεντήματα που ιστορούν τα σωτηριολογικά μηνύματα της εκκλησίας και τις αρχές του ορθόδοξου δόγματος, αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη ψυχή και την ανάγκη της προσφοράς ως ανταπόδοση σεβασμού και αγάπης στον Δημιουργό.
Η ενότητα περιλαμβάνει τέσσερεις υποενότητες:
Η υποενότητα “Ευγενή μέταλλα” παρέχει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να αντιληφθεί τη φυσική υπόσταση και την προέλευση των πρώτων υλών δημιουργίας των αντικειμένων. Το ασήμι είναι το κατεξοχήν ευγενές μέταλλο που χρησιμοποιείται στην κατασκευή αντικειμένων ναοσκευής, στη διακόσμησή τους, αλλά και σπανιότερα στα καλύμματα των ιερών εικόνων ως μεταλλική κλωστή στα βαρυποίκιλτα υφάσματα. Ο χρυσός χρησιμοποιείται ως επίστρωση επιχρύσωσης.
Στη δεύτερη υποενότητα, “Ξύλο, αυγό και γαίες” γίνεται αναφορά στα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των φορητών εικόνων, από πού προέρχονται και ποια ήταν η ακατέργαστη μορφή τους. Οι ιερές εικόνες έχουν εξέχουσα θέση στη λατρεία της εκκλησίας. Η επικρατέστερη τεχνική εκτέλεσής τους είναι αυτή της αυγοτέμπερας πάνω σε ξύλο.
Η υποενότητα “Δέρμα, χαρτί και μελάνι” παρουσιάζει χειρόγραφα και παλαίτυπα που σκιαγραφούν τα υλικά και την τεχνική κατασκευής τους, την εξέλιξη της γραφής, της εικονογράφησης και της στάχωσης, ενώ αποτελούν πρότυπα των βιβλίων από χαρτώο υλικό και των έντυπων που έπονται χρονολογικά.
Η υποενότητα “Βαμβάκι, λινάρι και μετάξι” περιλαμβάνει υφασμάτινα αντικείμενα. Η κεντητική συνδέθηκε άμεσα με τη θεία λατρεία και την εκκλησιαστική παράδοση, κληροδοτώντας έξοχα δείγματα πολιτισμικής παραγωγής. Από την άποψη των υλικών κατασκευής τους, η ίδια η οργανική τους σύσταση συνδέει τα υφασμάτινα αντικείμενα με την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου που μας περιβάλλει.
Η ορθόδοξη πίστη αντιμετωπίζει με σεβασμό τη φύση, γνωρίζοντας ότι οι δυνατότητές της δεν είναι απεριόριστες, φροντίζοντας να μην τις εξαντλεί. Με σύνεση και εγκράτεια, παροτρύνει για λελογισμένη χρήση των υλικών που παίρνουμε από το φυσικό περιβάλλον.
