Το όνομα της Ρόδου αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη (Πράξ. κα´, 1), στην επιστροφή του Παύλου στα Ιεροσόλυμα, κατά την γ´ αποστολική περιοδεία. Ο Παύλος θεωρείται ως ο ιδρυτής της κατά Ρόδον Εκκλησίας, ενώ κατά την παράδοση στη Ρόδο κήρυξε και θαυματούργησε ο συνέκδημος του Αποστόλου των Εθνών Απόστολος Σίλας.
Πότε έγινε Επισκοπή η Ρόδος δεν είναι γνωστό. Σύμφωνα με την παράδοση αναφέρεται πρώτος Επίσκοπος τον α´ αιώνα ο Πρόχορος. Κατά τον β´ αιώνα αναφέρεται ο Επίσκοπος Ευφράνωρ και κατά το β´ μισό του γ´ αιώνα, στο μαρτύριο των Αγίων Μαρτύρων Κλήμεντος και Αγαθαγγέλου, ο Επίσκοπος Φωτεινός. Στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο πήρε μέρος ο Επίσκοπος Ευφρόσυνος.
Στην εκκλησιαστική γεωγραφία η Επισκοπή Ρόδου περί τα τέλη του δ´ και τις αρχές του ε´ αιώνα προήχθη σε Μητρόπολη, διότι στην αρχαιότερη γνωστή “τάξιν πρωτοκαθεδρίας” αναγράφεται ως 26η μεταξύ των Μητροπόλεων του Θρόνου.
Την περίοδο μέχρι της καταλήψεως της Ρόδου από τους Ιωαννίτες Ιππότες η Μητρόπολη Ρόδου ακμάζει. Στις Οικουμενικές Συνόδους μετέχουν οι Επίσκοποι: Ελλάνικος ή Ελλανόδικος στην Γ, Θεοδόσιος στην Ε, Ισίδωρος στην ΣΤ΄ και Λέων στην Ζ.
Κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας η Μητρόπολη Ρόδου εισέρχεται σε μια κρίσιμη περίοδο. Ο Μητροπολίτης Ρόδου εκδιώκεται και στη θέση του εγκαθίσταται Λατίνος Αρχιεπίσκοπος.
Μικρή αλλαγή της καταστάσεως επήλθε κατά τα μέσα του ιε´ αιώνα εξαιτίας της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως και της απειλής τουρκικής επιδρομής. Επέτρεψαν μάλιστα οι Λατίνοι και την εγκατάσταση Ορθοδόξου Μητροπολίτη.
Το 1522 η Ρόδος κατελήφθη από τους Τούρκους. Πρώτος Μητροπολίτης εγκαταστάθηκε ο Ευθύμιος, ο οποίος αργότερα απαγχονίστηκε ως πρωταίτιος επαναστατικού κινήματος.
Το 1912 η Ρόδος, όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα περιήλθαν στην κατοχή των Ιταλών.
Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου η Μητρόπολη Ρόδου εισήλθε στη σύγχρονη περίοδο της ιστορίας της. Το 2004 αποσπάστηκαν από αυτή τα νησιά Σύμη, Χάλκη, Τήλος και Καστελλόριζο, τα οποία συγκρότησαν την Μητρόπολη Σύμης, ενώ η Νίσυρος προσαρτήθηκε στη Μητρόπολη Κώου.
Η Ιερά Μητρόπολη διαθέτει αξιοσημείωτη εμπειρία, δεκαετίας και πλέον, στη διαφύλαξη και συντήρηση κινητών και ακίνητων μνημείων και στην ίδρυση ενός δικτύου διαχείρισης, το οποίο στην πλήρη του ανάπτυξη περιλαμβάνει δώδεκα μουσεία και επτά σημαντικά επισκέψιμα μνημεία, διεσπαρμένα σε όλο το νησί.
Παράλληλα, στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Μητροπόλεως λειτουργεί Τμήμα Μουσείων. Στόχος της Μητροπόλεως και του Τμήματος Μουσείων ειδικότερα, είναι η διαχείριση και χάραξη στρατηγικής για τη διατήρηση, προβολή και ανάπτυξη του πολιτισμικού αποθέματος που ανήκει στην εκκλησία, εντός των διοικητικών ορίων της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου.
Οσιομάρτυς Μαλαχίας ο Λίνδιος, 16ος αιώνας
Ο Άγιος Οσιομάρτυς Μαλαχίας ο Λίνδιος γεννήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα στη Λίνδο. Έγινε μοναχός σε νεαρή ηλικία και ως προσκυνητής επισκέφθηκε περιοχές στη Φρυγία, τα νησιά του Αιγαίου, τη Φοινίκη, την Αίγυπτο, το Σινά και τους Αγίους Τόπους, όπου παρέμεινε στον Ναό της Αναστάσεως ως διακονητής. Μαρτύρησε στην Ιερουσαλήμ, θανατώθηκε και ενταφιάστηκε στον αγρό του Κεραμέως επί Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανού. Η μνήμη του γιορτάζεται την 29η Σεπτεμβρίου.
Ιερομάρτυς Ευθύμιος Μητροπολίτης Ρόδου, 1523-1529
Σύμφωνα με τα προνόμια που παραχώρησε ο Μωάμεθ Β' ο Μητροπολίτης είναι εθνάρχης των Ορθόδοξων Ελλήνων και απόλυτος κύριος των εκκλησιών και μοναστηριών, ενώ από αυτόν εξαρτάται όλος ο κλήρος. Είναι υπεύθυνος για την παιδεία των Ελλήνων, καθώς και πρόεδρος της Δημογεροντίας, σώματος που χωρίζεται σε τρία τμήματα και έχει δικαστικές αρμοδιότητες, κανονίζει τα εκπαιδευτικά ζητήματα και φροντίζει για τις μοναστηριακές περιουσίες. Γενικά οι αρχές τον θεωρούν σεβαστό πρόσωπο και προστατεύουν την ασφάλειά του. Ωστόσο σε κάθε προσπάθεια εξέγερσης, ως επικεφαλής των Ελλήνων, ο εκάστοτε Μητροπολίτης τιμωρείται από τους Τούρκους. Πρώτος Μητροπολίτης μετά την κατάληψη της Ρόδου από τους Οθωμανούς εγκαθίσταται ο Ευθύμιος, ο οποίος αργότερα θανατώνεται ως πρωταίτιος επαναστατικού κινήματος. Αμέσως μετά τον μαρτυρικό του θάνατο ο τάφος του γίνεται χώρος προσκυνήματος για τους κατοίκους της Ρόδου. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 9 Αυγούστου.
Στέφανος Λίνδιος, 18ος αιώνας
Η ψαλτική τέχνη ανθεί στο νησί της Ρόδου. Σε χειρόγραφο στιχηράριο του μουσείου Λίνδου γραφέας είναι ο Στέφανος Λίνδιος, μουσικός. Αναγράφεται σε αυτό: "Τω παρόν στηχηράρηον ηπάρχη καμού Σταιφάνου Ληνδιου και ώπηος τ' αποξενόσι άνευ θελήματος μου να χη τιν κατάραν τις Παναγίας και του Χρηστού και πάντον τον αγίων. Ο γράψας Σταίφανος Λίνδιος μουσικός και μαθητις π(α)πά Ιωακείμ Ληνδίου".
Νεομάρτυρας Κωνσταντίνος ο Υδραίος, 1770
Ο Νεομάρτυρας Κωνσταντίνος ο Υδραίος γεννήθηκε γύρω στα 1770. Νέος δεκαοκτώ ετών φεύγει από την Ύδρα και φτάνει στη Ρόδο για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Αργότερα προσλαμβάνεται στην υπηρεσία του Χασάν πασά, διοικητή της Ρόδου όπου πείθεται να ασπαστεί τον μωαμεθανισμό παίρνοντας το όνομα Χασάν. Τρία χρόνια αργότερα σε επίσκεψη του στην Ύδρα η μητέρα του αρνείται να τον δεχτεί και μετανιωμένος καταλαβαίνει το σφάλμα του και επιστρέφει στη Ρόδο μετανοημένος. Εγκαταλείπει το νησί μετά από συμβουλή του πνευματικού του και καταφεύγει αρχικά στην Κριμαία και μετά στην Κωνσταντινούπολη και στο Άγιο Όρος. Επιθυμεί όμως να γυρίσει στη Ρόδο και να ομολογήσει την πίστη στον Χριστό εκεί όπου τον αρνήθηκε. Παρουσιάζεται έτσι στον Χασάν πασά και υποβάλλεται σε μαρτύρια φυλακισμένος για μήνες, μέχρι που τελικά απαγχονίζεται στις 14 Νοεμβρίου, ημέρα που γιορτάζεται και η μνήμη του.
Όσιος Μελέτιος, τέλη 18ου αιώνα
Ο Όσιος Μελέτιος γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στο χωριό Λάρδος της Ρόδου. Συνήθιζε να προσεύχεται σε σπήλαιο στην περιοχή της ερειπωμένης Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου του Ύψους. Ένα βράδυ κατά τη διάρκεια της προσευχής είδε φως να κατέρχεται από τον ουρανό και όταν πλησίασε βρήκε εικόνα της Θεοτόκου. Μετά από όραμα που είχε ανέγειρε ναό στη Θεοτόκο και ανοικοδόμησε ξανά τη Μονή. Έγινε μοναχός και έλαβε το όνομα Μελέτιος, ενώ εγκαταστάθηκε Ηγούμενος της Μονής. Πολλοί πιστοί έφταναν στη Μονή για να τον επισκεφθούν και ο ίδιος όμως συχνά επισκεπτόταν χωριά στο νησί για να λειτουργήσει και να ενισχύσει το φρόνημα των πιστών. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 12 Φεβρουαρίου.
